Zap Vadisi, Başkale ‘nin güneyindeki genişliğin daralmaya başladığı Karasu‘dan başlayıp Irak topraklarına kadar devam eden dar ve yaklaşık 150 km kadar uzayan, onu besleyen kollarıyla muhteşem vadi.
Zap Vadisi / Geliyê Zapê
Zap Vadisi
Zap Vadisi, Başkale ‘nin güneyindeki genişliğin daralmaya başladığı Karasu‘dan başlayıp Irak topraklarına kadar devam eden dar ve yaklaşık 150 km. kadar uzayan, onu besleyen kollarıyla muhteşem vadi. Zap Vadisi sağlı sollu çok zengin bir doğaya sahip ve geşmişin izlerini bugüne kadar kendinde barındırmaktadır. Vadiye katılan ilk kolu Yüksekova’ya kadar uzanan Nehil Vadisi’dir. Nehil Çayı bir anlamda Hakkari‘ nin kuş cenneti sayılmaktadır. Yüksekova– Hakkari yol ayırımından il merkezine doğru merkeze 18 km kala Kırıkdağ Vadisi yolun sol tarafında yer alır. Bu vadi sadece coğrafi güzellikleri değil geçmişe ait birçok değerin somutlaştığı yerleri de içinde barındırır. Nasturilerin önemli yerleşim yeri olan bu vadide Mar Şalita, Gelezo Kilisesi, Soye Kilisesi, Gümüşlü(Kursin)Kilisesi, Şaba Kilisesi ile karşılaşılır. Şehir merkezinden Çukurca tarafına doğru Zap Suyu 35’inci km de Kaval, Yoncalı, Çeltik, Kavaklı köylerinden gelen suyla birleşir. Burası ihtişamlı görünüşüyle el yapımı bir binaya benzeyen Şine Dağı’nın bulunduğu yerdir. Bu yoldan aynı zamanda şarkılara konu olan Kaval Vadisi’ne gidilir.
Geliyê Zapê
Geliyê Zapê ji tixûbê Colemêrgê Avareş destpê dike û dirêjahiya wê heya 150 kîlometreyan ber bi sînorê Îraqê ve diçe. Geliyê Zapê çep û rastê xwe ve xwedî xwezayek pir dewlemend e û şopên demên borî heya vê rojê jî di xwe de dihewîne. Baskê yekemîn Geliyê Nihêlê ye ya ku heya Geverê dirêj dibe. Çemê Nihêlê bi xweşikbûna xwe ve biheşta çûkan ya Colemêrgê tê qebûl kirin. Ji Colemêrgê 18 kîlomîtroyan dûritiyê de jî Geliyê Dêzê cih digire û dikeve çepê rêya Colemêrgê. Ev geliye bi tiştên ku di xwe de dihewîne ve him ji aliyê xwezayê him jî aliyê nirxên kevin ve pir cihek balkêş û navdar e. Ji ber ku di vî gelî de jiyangeha Nastûriyan heye û gelek dêrên wan li vê derê hatine avakirin wek Mar Şalîta, Dêra Gelezo, Dêra Soyê Dêra Kûrsîn, Dêra Şaba.Wexta ku mirov ber bi Çelê ve diçe Çemê Zapê jî 35 Kîlomîtroyan wê de avên ku ji gundên wekî Qewalê, Anîtos û Marûnisê tên û digihijin hev. Ew cihê ku Zap û avên ji wan gundan tê digihijin Çiyayê Şinê heye û xwedî xweşikbûnek bêhempa ye. Ev çiya wekî avahiyek bi dest hatî çêkirî xuya dike. Bi vê riyê mirov dikare biçe Geliyê Qewalê jî. Dawiyê jî ava ku li çiyayên bilind diherike di nava Gundê Aşûtê re derbas dibe û xwe digihîne Zapê. Hemû tev dibin yek û nav axa Başûrê Kurdistanê de heya digehijin Çemê Dîcleyê dewam dike.
